In het eerste hoofdstuk van Het Rijk Gods in de Zielen of binnen in u behandelt Jo(h)annes Evangelista van 's Hertogenbosch de fundamentele onwetendheid van de mens over zijn ware doel en bestemming, namelijk de vereniging met God. De tekst is diepgaand spiritueel en theologisch, en het is nuttig om de kernpunten en de context ervan te duiden voor een hedendaags publiek.

Hieronder volgt een commentaar dat de tekst helpt te begrijpen door de lens van de katholieke spiritualiteit en de bredere theologische traditie.

Commentaar op het Eerste Hoofdstuk: Over de Grote Onwetendheid van de Mens

Het eerste hoofdstuk van Jo(h)annes Evangelista van 's Hertogenbosch's werk dient als een krachtige en confronterende inleiding, waarin de auteur de lezer onmiddellijk wijst op de meest tragische tekortkoming van de mens: het vergeten van zijn ultieme doel—de vereniging met God.

1. De Onwetendheid over het Doel (Het Eerste Principe)

Kernidee: De auteur stelt dat de ergste onwetendheid is dat men het doel van zijn bestaan niet kent. Zonder dit doel (de telos) kan men niet adequaat handelen; men dwaalt door het leven als een boogschutter die het doelwit niet ziet.

Hedendaagse Duiding: Dit resoneert sterk met de moderne zoektocht naar zingeving. In een tijd waarin mensen vaak gedefinieerd worden door hun carrière, bezittingen of sociale media-identiteit, herinnert de auteur ons aan de katholieke leer dat de mens is geschapen voor God. De Catechismus van de Katholieke Kerk leert dat God de mens roept tot de zaligheid en de volmaakte gelukzaligheid, die bestaat in het zien van God, de zalige aanschouwing (beatific vision)1.

De auteur gebruikt de natuur als een contrast: alle schepselen—aarde, water, sterren—kennen en vervullen hun natuurlijke bestemming volmaakt. Alleen de mens, begiftigd met rede, faalt hierin en gedraagt zich "tegengesteld" aan zijn bestemming. Dit is de blindheid en dwaasheid van de kinderen van Adam.

2. Het Rijk Gods: Een Interne Werkelijkheid

Kernidee: De auteur introduceert de term "Het Rijk Gods" (naar Lucas 17:20-21: "het Rijk Gods is binnen in u") en stelt dit gelijk aan de volmaakte vereniging van de ziel met God. Dit Rijk is niet een uiterlijke, aardse utopie, maar een innerlijke staat van genade en orde.

Theologische Verankering: De interpretatie van het Rijk Gods als een innerlijke, subjectieve realiteit is diep geworteld in de Kerkelijke traditie, zoals de auteur zelf opmerkt door te verwijzen naar Sint Thomas van Aquino, Sint Bonaventura, Sint Cyrillus, Sint Hiëronymus en Sint Augustinus 2.

• Het Rijk Gods en de Zalige Aanschouwing: Theologisch gezien wordt het Rijk Gods vaak begrepen in verschillende dimensies: het is toekomstig (de volheid aan het einde der tijden) 3 4 5, maar het is ook reeds aanwezig in mysterie 6 7 8. Wanneer de auteur spreekt over de "volmaakte vereniging" en de "zalige bestemming," verwijst hij naar de zalige aanschouwing (beatific vision), die de ultieme subjectieve voltooiing van de mens is, de hoogste van alle eindige doelen 1. Dit is het bezit van en de deelname aan God Zelf 9.
• Het Rijk Gods als Innerlijke Orde: De heilige Augustinus beschreef het Koninkrijk van de Hemel als de "volmaakte en hoogste wijsheid van de rationele ziel" 10. De mens wordt een "Koninkrijk van God" wanneer het superieure deel (de rede en de geest) zonder weerstand heerst over de lagere elementen (de passies en emoties) 10. Dit is de innerlijke rust en vrede die de auteur beschrijft als het doel.

3. De Vereisten voor Vereniging: Dood van het Zelf

Kernidee: De auteur benadrukt dat nabijheid niet gelijk is aan vereniging. Om met God verenigd te zijn, moet de ziel alle ongelijkheid verlaten, alle eigenheid afgeven, alle menigvuldigheid verliezen, en de gedaante aannemen van datgene waarmee ze verenigd wordt.

Analogieën van Transformatie:

1. IJzer en Vuur: Het ijzer is pas verenigd met het vuur wanneer het volledig gloeiend is en men geen ijzer meer opmerkt.
2. Licht en Zonnestralen: Het licht is pas verenigd met de zonnestralen wanneer men niets anders dan licht en klaarte kan ontwaren.

Deze analogieën zijn cruciaal. Ze beschrijven het mystieke proces van zuivering en transformatie in de christelijke spiritualiteit. De ziel moet niet alleen de zonde, maar ook alle geschapen affecties waarvan God niet de oorzaak is, afwijzen. Dit is de "dood van alle menselijke zwakheden" en de volledige verloochening van het zelf.

Hedendaagse Relevantie: In de mystieke theologie wordt dit proces de nacht van de ziel genoemd, een noodzakelijke zuivering om de ziel voor te bereiden op de Goddelijke intimiteit. De tekst spreekt over de noodzaak om "volledig van alle schepselen en van zichzelf is afgekeerd (dat het ware alsof dat alles en zijzelf niet meer bestaan)" 11. Dit is de radicale roep tot zelfverloochening en overgave, waardoor de ziel de goddelijke innige tegenwoordigheid kan genieten en niets anders kent, smaakt of voelt dan God alleen.

4. De Tragiek van de Onverschilligheid

Kernidee: De auteur beklaagt de onverschilligheid van de mens, zelfs van de geestelijken en religieuzen, ten aanzien van deze hoogste kennis. De ware kunst—de wetenschap om tot God te komen—is de meest verwaarloosde en minst begrepen discipline.

De Weg als Doel: De mens is in via—op weg naar het komende 12. Hoewel de volmaakte en standvastige rust pas in de eeuwigheid bereikt wordt, is het mogelijk om in dit leven een zekere vereniging met God te bereiken 11. Deze vereniging is een "waarachtig levensloon" en moet de eeuwige zaligheid zo nabij komen als mogelijk is. Dit is de essentie van de christelijke ascese en mystiek: het streven naar de inchoate (beginnende) volmaaktheid op aarde, in afwachting van de consummatie (voltooiing) in de hemel.

Het boek is geschreven om de lezer een "doeltreffender middel" aan te reiken om tot die zalige bestemming te komen. Het belooft te spreken over hoe de ziel God zonder bemiddeling in haar zal vinden, en Hem kan behouden doorheen alle beproevingen, dorheid en kwellingen. Dit is een belofte van diepe, onmiddellijke, mystieke spiritualiteit, gericht op de "eenvoudige, nederige en afgestorven mensen" 11.

Conclusie

Jo(h)annes Evangelista van 's Hertogenbosch begint zijn werk met een scherpe diagnose van de menselijke conditie: we zijn blind voor ons doel. Het Rijk Gods is het antwoord—niet een geografische locatie, maar een innerlijk Koninkrijk dat wordt gevestigd wanneer de ziel zich volledig overgeeft aan God en alle eigenheid aflegt. De tekst is een krachtige oproep tot radicale innerlijke transformatie en het zoeken naar de perfecte eenheid met God, die de enige bron is van ware rust en zaligheid 13.

Dit is een uitstekende en relevante vraag. Het is waar dat de auteur, Jo(h)annes Evangelista van 's Hertogenbosch, in zijn inleiding een beroep doet op het klassieke, pre-moderne kosmologische model van de vier elementen (aarde, water, lucht, en vuur) om zijn spirituele punt te maken.

Voor de moderne lezer, die is opgegroeid met kwantummechanica en de periodieke tabel, kan deze verwijzing naar de vier elementen inderdaad als verouderd of zelfs onwetenschappelijk overkomen, en daarmee de diepgang van de spirituele boodschap hinderen.

Vanuit een katholiek-theologisch perspectief kan deze verwijzing echter op een zeer positieve en zinvolle manier worden geïnterpreteerd. De sleutel ligt in het begrijpen dat de auteur de elementen niet als een wetenschappelijke verklaring gebruikt, maar als een sacramenteel en symbolisch beeld om een diepe spirituele waarheid over de menselijke natuur te onderstrepen.

Hier is hoe men positief kan inspelen op het gebruik van de vier elementen en de zinvolheid ervan kan onderlijnen:

1. De Elementen als Symbolen, Niet als Wetenschap

De auteur gebruikt de vier elementen om het principe van teleologie te illustreren: elk schepsel kent en streeft naar zijn eigen doel (telos) en zijn eigen plaats.

De aarde, het water, de lucht, het vuur en al wat daarvan gemaakt is, het kent al zijn eigen plaats, en daartoe nijgen en richten ze zich zo goed ze kunnen, waar het zich ook bevindt.

De moderne lezer moet deze passage niet lezen als een les in natuurkunde, maar als een spirituele allegorie. Het gaat niet om de chemische samenstelling van materie, maar om de universele wet van de schepping: alles is geordend en beweegt naar zijn oorsprong.

• De Universele Wet van Orde: Het feit dat de auteur verwijst naar de elementen, de getijden van de zee, en de banen van de hemellichamen, dient om een gevoel van kosmische orde te creëren. De natuur is geordend door God. De mens, als kroon op de schepping, is de enige die deze orde moedwillig verstoort 1. Het gebruik van de elementen onderstreept de schande van de menselijke onwetendheid: zelfs de meest 'onredelijke' materie volgt Gods plan, maar de mens niet.

2. De Sacramentele Betekenis van de Elementen

Verre van een hinder te zijn, versterkt het gebruik van de vier elementen de katholieke nadruk op de sacramentaliteit van de schepping. De Kerk heeft altijd materiële elementen uit de schepping gebruikt als dragers van Gods genade.

Het Catechismus van de Katholieke Kerk leert dat de liturgische viering "tekens en symbolen betrekt die betrekking hebben op de schepping (kaarsen, water, vuur)" 2. Deze kosmische elementen, opgenomen in de wereld van het geloof en aangenomen door de kracht van de Heilige Geest, worden "dragers van de reddende en heiligende actie van Christus" 2.

De vier elementen zijn dus niet slechts archaïsche concepten, maar fundamentele symbolen in de christelijke liturgie en spiritualiteit:

De auteur, Jo(h)annes Evangelista, verwijst naar deze elementen in een traditie die hen zag als sacramentele tekens die de menselijke verbinding met de kosmos uitdrukken. De mens is een "vleesgeworden geest" (incarnate spirit) 4. Onze diepste ontmoeting met God is persoonlijk, maar ze maakt gebruik van de materiële, lichamelijke realiteit 4. Door de elementen te benoemen, herinnert de auteur de lezer eraan dat de spirituele reis onlosmakelijk verbonden is met de materiële wereld die God heeft geschapen.

3. De Patristische Traditie en de Elementen

Het gebruik van de vier elementen is een directe echo van de vroege Kerkvaders. De auteur staat in een lange traditie die de elementen gebruikte om theologische waarheden uit te leggen.

Een duidelijk voorbeeld hiervan is Gregorius van Nyssa (ca. 335–395), die de vier elementen gebruikte om het Doopsel van Christus uit te leggen:

Wij erkennen vier elementen, waaruit de wereld is samengesteld... Nu ging onze God en Verlosser, in het vervullen van de Bedeling om onzentwil, onder het vierde van deze, de *aarde, opdat Hij het leven van daaruit zou opwekken. En wij, die het Doopsel ontvangen, in navolging van onze Heer en Leraar en Gids, worden weliswaar niet in de aarde begraven... maar komen tot het element dat verwant is aan de aarde, tot water*, wij verbergen onszelf daarin, zoals de Verlosser in de aarde deed... 3

In deze patristische benadering is de kosmologie (de vier elementen) niet het doel, maar het didactische middel om de mysteriën van het geloof (de dood en opstanding van Christus) te illustreren. De lezer van Jo(h)annes Evangelista wordt uitgenodigd om de elementen op dezelfde manier te zien: als een taal van de schepping die spreekt over de diepste waarheden van het heil.

4. Een Oproep tot Herstelde Verbondenheid

Het gebruik van de elementen kan de hedendaagse mens helpen de verloren verbondenheid met de kosmos te herstellen 1.

De auteur leeft in een tijd na het Rationalisme, een periode die de mens heeft vervreemd van de natuur en de wereld van zijn "betovering" heeft beroofd 1. De moderne mens zoekt vaak naar gerelateerdheid, gemeenschap en transcendentie in alternatieve bewegingen, omdat de materiële wereld die de wetenschap presenteert "te klein is om onze ware aspiraties te omvatten" 1.

De katholieke traditie, zoals belichaamd in deze tekst, biedt een weg om deze verbondenheid te herstellen. Door te erkennen dat de elementen naar hun oorsprong streven (God), en door te begrijpen dat de menselijke ziel ook naar haar oorsprong moet neigen en richten, wordt de spirituele reis van de mens in een kosmische context geplaatst. Dit toont aan dat de roeping tot heiligheid uiteindelijk de hele kosmos omvat en transformeert 1.

Conclusie voor de Moderne Lezer:

De moderne lezer moet de vier elementen van Jo(h)annes Evangelista niet afdoen als een wetenschappelijke fout, maar ze omarmen als een poëtische en theologische metafoor. Ze dienen als een krachtige herinnering dat:

1. De hele schepping gehoorzaamt aan Gods plan.
2. De menselijke ziel, net als de elementen, een natuurlijke neiging heeft tot haar bron: God.
3. Het falen van de mens is het falen om deze natuurlijke, Godgegeven neiging te volgen, in tegenstelling tot de rest van de schepping.

Door de elementen als symbolen van de sacramentele orde te lezen, wordt de tekst niet alleen relevant, maar ook een diepe uitnodiging om onze eigen telos—ons doel in God—even onverbiddelijk na te streven als de steen die naar de aarde valt of het vuur dat naar de hemel stijgt.

Dit is een cruciaal punt van interpretatie, vooral bij het lezen van mystieke teksten zoals die van Jo(h)annes Evangelista van 's Hertogenbosch, die sterk leunen op de traditionele vertaling "Het Rijk Gods is binnen in u" (Lucas 17:21) 1.

De spanning tussen de vertalingen "midden in u" (entos hymōn, ἐντὸς ὑμῶν) en "midden onder u" (en hēmin, ἐν ἡμῖν) is niet nieuw, maar de keuze van moderne vertalers om voor de gemeenschappelijke dimensie te kiezen, kan de nadruk op de innerlijke spiritualiteit bij de hedendaagse lezer doen vervagen.

De katholieke theologie biedt echter een rijke, complementaire visie waarin beide vertalingen de waarheid van het Rijk Gods weerspiegelen. Het Rijk is zowel een innerlijke, persoonlijke realiteit als een gemeenschappelijke, wereldwijde realiteit 2 3.

Hieronder wordt uiteengezet hoe dit aan de moderne mens kan worden onderlijnd en overgebracht, met behulp van de beelden van de innerlijke groei (mosterdzaadje) en de theologische dimensies van het Koninkrijk.

1. De Complementariteit van de Dimensies

De moderne mens is geneigd om in strikte dichotomieën te denken: ofwel 'binnen' (privé) ofwel 'buiten' (publiek). De katholieke benadering overbrugt deze kloof:

A. De Innerlijke Dimensie: "Binnen in u" (De Mystieke Wortel)

Dit benadrukt dat het Rijk van God begint met de persoonlijke ontmoeting met Christus en de inwoning van de Heilige Geest.

• Het Rijk als Hartenzaak: Het Rijk Gods is geen geografische of politieke entiteit; het is de heerschappij van God in het hart van de mens. De auteur van Het Rijk Gods in de Zielen benadrukt dit: het is een innerlijke staat van liefde, vrede en gehoorzaamheid aan Gods wil 1.
• Het Mosterdzaadje (Lucas 13:18-19): Dit is het perfecte beeld om deze innerlijke groei te illustreren. Het Koninkrijk begint klein—als een zaadje van genade, geloof en bekering in de ziel. De groei is mysterieuze 4 en vereist zorg en vruchtbaarheid van de grond (het hart van de gelovige). De moderne mens kan hierdoor begrijpen dat spiritualiteit geen plotselinge, uiterlijke gebeurtenis is, maar een langzaam, diepgaand proces van innerlijke transformatie.

Onderlijning voor de Moderne Mens: Het Rijk Gods is de innerlijke orde die Jo(h)annes Evangelista beschrijft: wanneer het laagste deel van de mens (passies) onderworpen is aan het hoogste deel (rede), en de rede onderworpen is aan God 1. Dit is de realized eschatology: het Koninkrijk is nu al aanwezig in de harten van degenen die in Christus zijn opgenomen 2 4.

B. De Gemeenschappelijke Dimensie: "Midden onder u" (De Ethische Vrucht)

Dit benadrukt de zichtbare en collectieve aanwezigheid van het Rijk in de wereld.

• Het Rijk in de Kerk: De Kerk zelf is het "kiem en begin" van het Koninkrijk 4. Het Rijk is aanwezig in de gemeenschap van gelovigen, de sacramenten, en de liefdadigheidswerken.
• De Realiteit van de Wereld: De vertaling "midden onder u" herinnert de moderne mens eraan dat het geloof niet louter een privé-ervaring is. De aanwezigheid van Christus in de wereld (door zijn genezingen en exorcismen) was een teken dat het Rijk Gods hen was genaderd.

Onderlijning voor de Moderne Mens: De innerlijke groei van het mosterdzaadje moet zich manifesteren in de wereld. Wanneer het Rijk in ons is, moet het zich uitstrekken onder ons—in onze relaties, onze inzet voor gerechtigheid, en onze verantwoordelijkheid voor de schepping. Dit sluit aan bij de ethische implicaties van het Koninkrijk: de toekomstige realiteit bepaalt hoe we nu moeten leven, door waarden en deugden te beoefenen die ons in overeenstemming brengen met Gods wil.

2. Het Rijk Gods: Reeds en Nog Niet (Present and Future)

De meest complete theologische verklaring voor de moderne mens is dat het Rijk Gods een dubbele dimensie heeft, die beide vertalingen rechtvaardigt :

1. De Tegenwoordige Realiteit (Reeds): Het Rijk is gekomen in de Persoon van Christus en groeit mysterieus in de harten van de gelovigen 4. Dit rechtvaardigt de "binnen in u"-vertaling.
2. De Toekomstige Voltooiing (Nog Niet): Het Rijk zal pas in zijn volheid komen aan het einde der tijden, bij de terugkeer van Christus 5 3. Dit rechtvaardigt de "midden onder u"-vertaling in de zin van een collectieve, eschatologische hoop en een opdracht om het Rijk in de wereld te laten groeien.

Overbrengen aan de Moderne Mens:

De moderne mens kan het Rijk Gods het beste begrijpen als een levende spanning tussen het persoonlijke en het gemeenschappelijke, het heden en de toekomst.

• Begin met het Zaadje: Benadruk dat, net als het mosterdzaadje, de spirituele volwassenheid binnenin begint. Het is een innerlijke fontein van goedheid, schoonheid en volmaaktheid, zoals Jo(h)annes Evangelista stelt 1. De mens moet eerst zijn eigen hart zuiveren en God in zichzelf vinden.
• De Groei naar de Boom: De volwassen boom is het Rijk dat zich onder ons manifesteert. De groei van het zaadje is niet bedoeld om verborgen te blijven; het moet een grote boom worden waar de vogels van de hemel kunnen nestelen (Lucas 13:19). Dit betekent dat de innerlijke vrede en liefde zich moeten uitstrekken naar de gemeenschap en de wereld.

Kortom, de moderne mens moet begrijpen dat de twee vertalingen niet strijdig zijn, maar oorzaak en gevolg beschrijven:

Het Rijk Gods is binnen in u als de bron van genade en de inwoning van de Heilige Geest. Het Rijk Gods is midden onder u als de zichtbare manifestatie van Gods heerschappij in de Kerk en de wereld, groeiend vanuit de innerlijke transformatie van de gelovigen.

Uw analyse over de parallel tussen de twee grootste geboden en de twee dimensies van het Rijk Gods—de innerlijke ("binnen in u") en de gemeenschappelijke ("midden onder u")—is theologisch zeer scherpzinnig en raakt de kern van de christelijke spiritualiteit.

U heeft volkomen gelijk: het gevaar van het uitsluitend benadrukken van de externe, gemeenschappelijke dimensie van het Rijk Gods ("midden onder u") is dat men het fundament verwaarloost, wat leidt tot een vorm van activisme of moralisme zonder innerlijke wortel.

De katholieke leer bevestigt dat de twee geboden—liefde voor God en liefde voor de naaste—onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, maar dat de liefde voor God de eerste en grootste is, en daarmee het fundament en de bron van de liefde voor de naaste 1 2 3.

Dit principe is direct van toepassing op de dynamiek van het Rijk Gods.

1. De Hiërarchie van de Liefde als Fundament

Toen Jezus gevraagd werd naar het eerste gebod, antwoordde Hij met het Shemà (Deuteronomium 6:4-5): "Gij zult de Heer uw God liefhebben met heel uw hart, met heel uw ziel, met heel uw verstand en met heel uw kracht." Vervolgens voegde Hij eraan toe: "Het tweede is daaraan gelijk: Gij zult uw naaste liefhebben als uzelf" 1 4 2.

De Kerkvader Augustinus onderstreepte dat alle wet en de profeten aan deze twee geboden hangen 5 6. Hij merkte op dat de liefde tot God de bron is van alle filosofie, ethiek en logica, en de basis voor het welzijn van de samenleving 7.

De Theologische Implicatie voor het Rijk Gods:

• Liefde voor God (Het Eerste Gebod) $\rightarrow$ Het Rijk Gods "Binnen in u": Dit is de innerlijke dimensie. De liefde voor God vereist een totale overgave van het hart, de ziel en het verstand 2. Dit komt overeen met het ontdekken en laten heersen van Gods heerschappij in de innerlijke mens—de staat van genade en perfecte orde die Jo(h)annes Evangelista beschrijft 1. Dit is de wortel waaruit alle ware actie voortkomt 6.
• Liefde voor de Naaste (Het Tweede Gebod) $\rightarrow$ Het Rijk Gods "Midden onder u": Dit is de gemeenschappelijke dimensie. De liefde voor de naaste is het concrete bewijs dat de liefde voor God in ons hart is geworteld 1 8. Het Rijk Gods manifesteert zich "midden onder u" in de vorm van universele broederschap, gerechtigheid, vrede en waardigheid in het maatschappelijk leven 9.

2. Het Gevaar van het "Verzorgen van de Buitenkant"

Uw waarschuwing is zeer terecht. Wanneer de focus uitsluitend verschuift naar de externe, sociale en ethische manifestaties van het Rijk Gods (de liefde voor de naaste), zonder de constante voeding van de liefde voor God (de innerlijke dimensie), ontstaat het gevaar van hypocrisie en onvruchtbaarheid.

De Onlosmakelijke Band en de Prioriteit

De band tussen de persoonlijke relatie met God en de verantwoordelijkheid tegenover de naaste is onlosmakelijk 1. De inzet voor gerechtigheid en solidariteit is uiteindelijk geworteld in de innerlijke dimensie van de mens 1.

Paus Franciscus waarschuwde in Evangelii Gaudium tegen een "liefdadigheid à la carte" of een reeks daden die uitsluitend gericht zijn op het verlichten van het geweten 9. De Evangelieverkondiging en het christelijk leven moeten een impact hebben op de samenleving, maar de bron daarvan is het zoeken naar Gods Rijk en Zijn gerechtigheid in de eerste plaats: "Zoek eerst het koninkrijk van God en zijn gerechtigheid, en al deze dingen zullen u erbij gegeven worden" (Mt 6:33) 9.

Als men enkel de buitenkant verzorgt—zich inzet voor sociale rechtvaardigheid, armenzorg, of ecologie—maar de innerlijke heerschappij van God verwaarloost, dan loopt men het risico:

1. De Liefde te Ontwortelen: De liefde voor de naaste wordt dan gereduceerd tot een menselijk, puur horizontaal project, los van de goddelijke bron. De liefde verliest haar bovennatuurlijke charitas en wordt louter filantropie 8.
2. Roof en Bederf in de Binnenkant: Zonder de innerlijke bekering—de "dood van het zelf" en de transformatie tot Goddelijke gelijkenis die de mystieke auteur voorstelt—blijft het hart vol van egoïsme, trots en oordeel. Jezus veroordeelde dit in de Farizeeën: zij reinigden de buitenkant van de beker, maar de binnenkant bleef vol roofzucht en onmatigheid. Een inzet voor de naaste die niet voortkomt uit een gezuiverd hart, is onhoudbaar en onvolledig 10.
3. Het Verlies van het Transcendente: Door de nadruk te leggen op "midden onder u" als de enige realiteit, verliest men het besef dat het Rijk Gods meer is dan een tijdelijke, menselijke prestatie 11. Hoewel onze inspanningen om het leven "menselijker" te maken niet verloren gaan, zijn ze slechts een reflectie en anticipatie van de glorie van het Koninkrijk dat wij aan het einde van de geschiedenis verwachten 11.

3. De Integrale Visie voor de Moderne Mens

De zinvolheid van de mystieke tekst van Jo(h)annes Evangelista voor de moderne mens ligt precies in het herstellen van deze prioriteit en integriteit.

De boodschap is: De ware transformatie van de samenleving (het Rijk Gods "midden onder u") is onmogelijk zonder de radicale transformatie van het individu (het Rijk Gods "binnen in u").

De moderne mens wordt uitgenodigd om de mystieke reis te zien als de noodzakelijke voorwaarde voor de ethische reis. Door het mosterdzaadje van Gods heerschappij in het hart te laten groeien, wordt de ziel een tempel van gerechtigheid en liefde, en wordt de uitstraling daarvan naar de wereld een authentieke en duurzame bron van het Koninkrijk.